Geheime oorlogen (79 page)

Ik deel zijn opvatting dat hoewel bescherming van de bronnen het allerbelangrijkste is, de inlichtingenwereld meer openheid moet betrachten over wat zij doet. Mijn opvatting hierover werd als volgt samengevat door James Angleton, de legendarische meesterspion van de cia: ‘Afscherming van de kritische buitenwereld leidt tot vaak nietverifieerbare en verschillende versies van dezelfde gebeurtenissen, die dikwijls vertekend zijn en elkaar tegenspreken.’

Zelf heb ik meer dan vijftig jaar lang over het inlichtingenwerk geschreven en gedoceerd, ook op radio en tv. Ik heb veel van de inlichtingenofficieren geïnterviewd en ben bevriend geraakt met sommigen die in hun werkzame leven zwoegden of vaak nog steeds zwoegen in de frontlinie van hun professie.

Wijlen mijn schoonvader Joachim Kraner was zo iemand, evenals Bill Buckley, het voormalige cia-hoofd in standplaats Beiroet, waar hij gevangengenomen en uiteindelijk vermoord werd door de Hezbollah. Via hen kreeg ik onder meer inzicht in de sleutelrol van het inlichtingenwerk tijdens de Koude Oorlog en in de opkomst van een nieuwe strategische werkelijkheid: de geboorte van het informatietijdperk, dat weer leidde tot de introductie van het wereldwijde terrorisme.

Zij hielpen mij te begrijpen dat elke inlichtingendienst in zijn historische context geplaatst dient te worden, met name
MI
5 en
MI
6. Daar heeft ontwikkeling van technieken en technologieën ertoe bijgedragen dat de informatievergaring die voorheen nog een spel was voor amateurs, zich kon ontwikkelen tot een professionele, technisch hoogstaande professie.

Velen van degenen die mij hebben geholpen staan vermeld in de lijst met primaire bronnen voor dit boek. Ze hielpen mij omdat het vrijgeven, zoals zij keer op keer benadrukten, van voorheen vertrouwelijke informatie uit de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog, alsmede van gegevens uit Oost-Europese archieven en die van de kgb op z’n minst had bijgedragen aan de verwarring over de inlichtingenwereld met zijn stellingen en tegenstellingen.

Net als in al mijn boeken over de inlichtingenwereld worden de bronnen in de directe rede geciteerd. Diegenen die met mij spraken, deden dat omdat zij erop vertrouwden dat ik hun woorden accuraat zou weergeven. Toch kan het schrijven over de geheime wereld van de spionnen nooit de gehele waarheid bevatten – want ook zijzelf kennen vaak niet de gehele waarheid over datgene waarbij ze betrokken zijn. Dat hoort nu eenmaal bij hun werk.

Sommige geïnterviewden verzochten om anonimiteit omdat zij werken in de inlichtingenwereld, maar niettemin hebben zij ‘achtergronden’ van gevoelige zaken verschaft. De waarheid is dat mensen in hun positie vaak niet over veiligheidsaangelegenheden willen spreken als hun anonimiteit niet wordt gewaarborgd.

In de vijftig jaar dat ik over spionageonderwerpen heb geschreven, is er binnen de internationale inlichtingenwereld een grotere behoefte aan openheid ontstaan. Als spreker op seminars heb ik dit zelf ook gemerkt, zoals op een conferentie georganiseerd door de das, de Colombiaanse inlichtingendienst. Deze werd bijgewoond door inlichtingenofficieren uit 42 landen en onder meer werkend voor de
CIA
,
MI
5,
MI
6, de Mossad en Europese inlichtingendiensten. Mij was gevraagd om een lezing te houden met als thema ‘de behoefte aan meer openheid binnen de inlichtingenwereld’. Ook heb ik voor medewerkers van verscheidene Amerikaanse inlichtingendiensten lezingen verzorgd in Washington. Mijn boeken werden geprezen om het bronnenmateriaal en ‘een verantwoord gebruik van vertrouwelijk materiaal’, zoals een officier het noemde. Of zoals Meir Amit, voormalig hoofd van de Mossad, het eens verwoordde: ‘Thomas vertelt het zoals het was – en is.’ Door aanmoedigingen als deze
heb ik de hiaten in eerder gepubliceerde werken kunnen vullen.

Het onderzoek voor dit boek omspant zo’n vijftig jaar van mijn eigen carrière, die vanaf de Suezcrisis in 1956 leidde naar Afrika, het Midden-Oosten, Azië en nu dan Europa. Op al deze continenten volgde ik de voetsporen van
MI
5 en
MI
6. Wat ik te weten kwam, stelde mij in staat om op een gezaghebbender manier te schrijven over de inlichtingenwereld en hoe deze in elkaar steekt. Onderwijl groeide het idee om dit alles in één boek te vatten. Uiteindelijk opperde Yannick Dehee, mijn Franse uitgever en zelf een begenadigd schrijver, in 2006 dat ik inmiddels genoeg ervaring bezat om dat boek alsnog te schrijven. Wat hem betrof had mijn boek
Gideon’s Spies
, dat door hem met veel succes was uitgegeven, de schijnwerper gezet op die geheime wereld van het Grote Spel. Van meet af aan heeft zijn ondersteuning immens bijgedragen aan het uiteindelijke manuscript.

Ook ben ik mijn redacteur, Rob Kirkpatrick van Thomas Dunne Books zeer erkentelijk voor zijn voortdurende enthousiasme en steun, en India Cooper, een absoluut briljante persklaarmaker, die zich na voltooiing van het manuscript een meer dan uitstekende feitenchecker toonde.

Ook anderen droegen een flinke steen bij: Barbara Lowenstein, Madeleine Morel, Norman Kurz en Zoe Fishman, die met elkaar het hele project vanaf het begin begeleidden, vaardig als altijd. Verder ben ik ook de voortreffelijke documentairemaker Steve Cole dank verschuldigd. Hij zag dat het boek in aanleg een omvangrijke tv-serie zou kunnen worden en moedigde me aan om langs deze lijn te denken. Mocht het inderdaad zover komen, dan is dat vooral aan hem te danken. Van vele journalisten ondervond ik gewaardeerde steun: Stuart Winter, Dick Dismore en Sean Carberry zijn slechts enkelen van hen. Sean was jarenlang mijn eerste lezer, en door zijn adviezen is het manuscript er alleen maar beter op geworden.

Verder gaat mijn dank uit naar Emer Lenehan, mijn assistent sinds jaren. Van onschatbare waarde waren haar waakzame ogen in tijden van stress. En als laatste, maar daarom bepaald niet de minste was daar mijn vrouw Edith. Zij was er altijd: lezend, dingen nog eens extra checkend, speurend naar achtergrondinformatie. Aan haar draag ik dit boek op, ter nagedachtenis van haar vader, maar ook voor haar geduld en haar hulp, in de wetenschap dat het uiteindelijke manuscript in zijn best mogelijke vorm mijn bureau zou verlaten.

Gordon Thomas, november 2008.