¿Sabe usted esperanto? (16 page)

En mia
trankvila vilaĝo
estas nur dometoj kun ĝardeno kaj diversaj
butikoj
:
apoteko
,
panejo
,
legomvendejo
. Ĉe placeto la infanoj
ludas
kaj la maljunuloj sidas kaj babilas.

VOCABULARIO

LA INSTRUISTO PAROLAS

-IG
tiene el sentido de tornar, nacer, causar, poner en el estado expresado en la raíz. Los verbos formados por
igi
corresponden a los castellanos terminados en -ificar:
ŝtono
- piedra,
ŝtonigi
- petrificar,
vitrigi -
vitrificar,
simpligi -
simplificar,
blankigi -
blanquear,
nigrigi -
ennegrecer,
sciigi
- hacer saber,
sekigi
- secar,
dormigi
- hacer dormir, adormecer. Todos los verbos formados con -
igi
son transitivos: exigen acusativo.

Igi
usado como verbo tiene el mismo significado: hacer, tornar, inducir:
Mi igis lin labori
(=
mi laborigis lin
) - yo le hice trabajar.

Naturalmente también se forman sustantivos, adjetivos y adverbios con -
ig
:
simpligo -
simplificación,
kuraĝiga
- que da coraje, alentador,
kuraĝige
- alentadoramente, en forma alentadora.

-
IĜI
tiene el sentido de hacerse, volverse, pasar a otro estado;
ruĝiĝi
- enrojecerse, sonrojarse,
sekiĝi
- secarse,
riĉiĝi
- enriquecerse (volverse rico),
leviĝi
- levantarse,
kuŝiĝi
- acostarse,
la folioj flaviĝas, sekiĝas kaj falas
- las hojas se vuelven amarillas, se secan y caen.

El verbo
iĝi
tiene el mismo valor:
sekiĝi (iĝi seka), troviĝas
se encuentra, hallarse,
fariĝas
(=
iĝas
) = se hace, se vuelve.
Sidi
- estar sentado,
sidiĝi
- sentarse, tomar asiento.

PRO
, a causa de, por.
Pro tio
- por eso,
li ne venis pro la pluvo
- él no vino a causa de la lluvia.

AŬTO
,
KINO
son apócopes (palabras que se han acortado perdiendo una o más sílabas finales, como en español bici = bicicleta, tele = televisor, etc.):
aŭto
=
aŭtomobilo
;
kino
=
kinematografo
.
Kinejo
es un cine;
kino
es el cine, el arte cinematográfico.

La tablo nun estas malplena. La familio jam tagmanĝis. Post la manĝo restas
paneroj
(pecetoj da pano). La paneroj kuŝas sub la tablo. Muso kuretas sub la tablo kaj manĝas la panerojn. Ĝi kuras de unu
parto
al alia kaj manĝetas. Subite nigra kato venas. La museto tuj kuregas → sub la
sofon
. Kaj nun ĝi trankvile kuras sub la sofo, ĉar ĝia nigra malamiko tie ne povas
kapti
ĝin.

Observu!

Kie kuretis la muso por manĝi la restaĵojn? SUB LA TABLO

Kie
n
kuregis la muso kiam venis la kato? SUB → LA SOFON

La litero
n
montras ankaŭ la
direkton
, la
celon
de movo.

La kato postkuras la muson, la muso kuras → en sia
n
truo
n
.

La celo de la kato estas la muso, la celo de la muso estas la truo.

Kie vi estis hieraŭ?

Mi estis hejme. Mi estis tie.

Kien vi iras hodiaŭ?

Mi iras hejmen. Mi iras tien.

Kien vi iras hodiaŭ matene? Kien vi iros morgaŭ vespere?

Fraŭlino, ĉu vi kuras sub la sofon aŭ vi saltas sur la sofon se vi vidas muŝon?

La
muŝo
(la muŝo, ne la muso) rondflugas tra la ĉambro kaj jen ĝi falas...

Kien?
Ĝuste
en la
supujon
!

Kio estas en la supujo? Supo,
kompreneble
.

Kaj en la sukerujo, en la
salujo
, en la
inkujo
kio estas?

Kie vi havas la monon? Ĉu en la supujo?

En la ovujo estas cento da ovoj, sed en la
ovingo
estas nur parto de unu ovo.

En la skatolo estas
cigaroj
. Ĝi estas ligna cigarujo. La cigarujo. La cigarujo
enhavas
dek cigarojn, sed la
cigaringo
entenas
nur parton de unu cigaro.

La pomojn metu en → tiun malplenan ujon.

Por mia bona tranĉilo mi aĉetis ledan ingon.

Ĉu vi ŝatas la birdojn? Jen
disĵetu
tiujn pan
er
ojn por ke ili manĝu.

Dum la festo li disĵetis
plenmanon
da
moneroj
al infanoj.

Sed
antaŭ ol ni disiru
mi volas paroli al vi pri mia nova domo.

LA DOMO

Ĉu vi deziras vidi mian novan hejmon? Ĝi estas negranda domo, sed
sufiĉe komforta
.

Jen la ĝardeneto kun kelkaj
plantoj
kaj citronarbo.

Ĉi tiu estas la dormoĉambro de miaj filoj. Ĉiu havas sian
ŝrankon
por la vestaĵoj. En la banĉambro estas lavujo kaj banujo kun varma kaj malvarma akvo.

Jen al saloneto kun la piano kaj la televidaparato. Sur la
planko
kuŝas dika tapiŝo, kaj de la
plafono
pendas moderna
lampo
. Ĉe la fenestroj pendas silkaj
kurtenoj
.

Tiu ĉi
ŝtuparo
kondukas al la supra etaĝo, kie loĝas
kuracisto
. La maljuna doktoro
meritas
mian respekton kaj admiron. Li estas
respektinda
kaj admirinda persono.

Hm, bona odoro! Ĝi venas el la kuirejo. Sur la kuirforno estas plenaj kaseroloj. En la bakforno eble estas
rostaĵo
aŭ kuko.

Ĉu vi jam foriras? Ĉu vi deziras tagmanĝi kun ni?

Ne dankon, mi bedaŭras, sed hodiaŭ ne; baldaŭ mi
revenos
. Ĝis revido.

Kio estas en mia nova hejmo?

Ĉu vi havas ĝardenon en via hejmo?

Kio estas en via dormoĉambro?

Ĉu vi povas marŝi sur la plafono?

Ĉu vi estas bona kuiristo (bona kuiristino)?

Ĉu vi ŝatas lavi kaserolojn?

Kie loĝas la maljuna doktoro? Kia homo li estas?

SENFINA RAKONTO

Malfrue en la nokto viro sidas sola sur benko de placo.

Policisto
alproksimiĝas
kaj demandas al li:

—Kion vi faras ĉi tie? Kial vi ne iras hejmen?

—Ĉar mia edzino estas
kolera
.

—Kial via edzino estas kolera?

—Ĉar mi ne iras hejmen.

Kion faris la viro?

Kiu alproksimiĝas?

Kie li sidis?

Kien li ne volas iri?

Kion faras via edzino kiam vi malfrue revenas hejmen?

Ĝis revido, amiko!

Legu kaj relegu la lecionojn!

VOCABULARIO