¿Sabe usted esperanto? (6 page)

SED
- pero, sino (conjunción adversativa):
la domo estas nova, sed ĝi ne estas moderna
- la casa es nueva, pero no es moderna.
Mi ne dormas en la ĝardeno, sed en dormoĉambro
- yo no duermo en el jardín, sino en un dormitorio.

PER
- por medio de, con.
Mi skribas per krajono
- yo escribo con (por medio de) un lápiz. Pero recuerde:
Mi parolas kun Petro
- yo hablo con Pedro,
Karlo iras kun Maria
- Carlos va con (en compañía de) María.

POR
- para.
Tablo por skribi
- mesa para escribir;
tio estas por li
- eso es para él.

DEMANDA VORTO
- Palabra interrogativa. La raíz
demand
- (
demandi
= preguntar) con la terminación
-a
se convierte en adjetivo (
demand-a
) que califica al sustantivo
vorto
. Añadiendo
-j
se obtiene el plural:
demandaj vortoj
= palabras interrogativas.

Sur la ĉielo brilas la
steloj
kaj la
luno
.

En la bela ĝardeno, inter la grandaj, malnovaj arboj kaj
lago promenas
Petro kaj Maria.

Petro estas juna kaj forta. Maria estas juna kaj bela.

Maria sidas sur
benko
.

Petro ne sidas; li staras kaj
rigardas
. Lia koro estas varma.

Petro rigardas → Marian.

(Ankaŭ la luno rigardas inter la arboj)

La koro de Petro estas birdo; ĝi flugas.

Petro amas. Petro amas Marian.

Petro ankaŭ sidas sur la benko, apud Maria.

Ili ne parolas.

La koro de Maria ankaŭ estas birdo kaj flugas.

Ankaŭ Maria amas Petron!

Nun
Petro parolas. Li diras tre belan
frazon
:

"Mi amas vin!"

"Ĉu vi amas min, Maria?"

La fraŭlino
respondas
: "Jes, mi amas vin!"

Ili estas feliĉaj, tre feliĉaj, iliaj koroj
dancas
kaj kantas.

Li
kisas
ŝin kaj ŝi kisas lin. La luno kaj la steloj ankaŭ dancas.

Kiun rigardas Petro? Maria
n
. Kiun amas Petro? Marian.

Kiun Petro kisas? Marian. Kiun Maria amas? Petron.

Kiun Maria kisas? Petron. Kiu amas Marian? Petro.

Kiu amas Petron? Maria.

Ĉu Petro kisas la katon? Ĉu Maria kisas vin? Kiu promenas kun Maria?

Kie ili promenas? Ĉu tie estas arboj kaj benko? Kio brilas sur la ĉielo?

La sinjorino
trinkas vinon
.

En la
botelo
estas vino.

Kion trinkas la sinjorino?

Kio estas en la botelo?

La sinjoro manĝas pomon.

Sur la tablo estas pomo.

Kion manĝas la sinjoro?

Kio estas sur la tablo?

La
patrino ordonas
: Manĝu la supon!

La infano ne
ŝatas
la supon.

Kiu ordonas? Kion ŝi diras? Ĉu vi ŝatas supon?

Ĉu vi ŝatas la malvarman kafon?

La instruisto ordonas: legu la lecionon!

La patrino
donas
supon al infano.

Kiu donas supon? Kion donas la patrino?

Al kiu ŝi donas supon?

La maljuna sinjoro amas la blondan fraŭlinon, sed la blonda fraŭlino ne amas la maljunan sinjoron... Kiun li amas? Kiun ŝi ne amas?

Ĉu katoj kaj hundoj estas bonaj amikoj?

Sed mi kaj vi estas esperantistoj: ni estas bonaj amikoj.

Donu al mi vian manon!

VOCABULARIO

LA INSTRUISTO PAROLAS

PETRO AMAS...
Si en castellano dijésemos: Pedro ama María, no sabríamos quién ama a quién. Pero como es muy importante saber diferenciar el que ejecuta una acción (sujeto del verbo) de quien la sufre (complemento directo), todas las lenguas se valen de algún artificio para lograrlo.

En castellano señalamos el caso acusativo en los sustantivos por medio de la preposición a:
Pedro ama a María, a María ama Pedro
.

Pero tratandose de pronombres presonales el método varía; usamos aquí pronombres con otras formas:
Él la ama, ella lo ama.

Es decir, que para señalar al actor de la acción (sujeto) usamos las formas: yo, tú, él, ella, nosotros, vosotros, ellos, ellas, y para indicar al que sufre la acción expresada por el verbo (complemento directo) usamos: me, te, lo, la, nos, os, los, las.

En esperanto una sola forma indica el complemento directo en nombres y pronombres: la terminación
n
.

Li amas ŝi
n
. Petro amas Maria
n
.