¿Sabe usted esperanto? (5 page)

La viro kuras
antaŭ
la
hundo
.

La hundo kuras
post
la viro.

Ili kuras.

Ĉu la sinjoro staras? Kiu kuras post li?

La ĉapelo
flugas
.

Kiu kuras antaŭ la hundo? Kio flugas?

Ĉu la birdoj flugas? Ĉu la sinjoro estas feliĉa?

Kiu staras antaŭ la lernantoj?

LA DOMO

En la domo estas
unu larĝa fenestro
kaj unu mallarĝa
pordo
.
Apud
la domo alta verda arbo staras. Antaŭ la domo
pendas lampo
.
Sub
la lampo viro sidas kaj
skribas
.

Sur la
blua ĉielo tri birdoj
flugas.

Antaŭ la domo estas
vojo
. La vojo estas
longa
. Sur la vojo iras aŭtomobilo.
Inter
la domo kaj vojo estas ĝardeno. La suno
brilas
, la ĉielo estas blua. Homoj kaj bestoj estas feliĉaj.

Kia estas la fenestro, la arbo, la pordo, la ĉielo, la vojo? Kio pendas? Ĉu la viro iras? Sub kio li sidas?

Apud kiu vi sidas?

HOMO

Viroj estas fortaj kaj malbelaj. Virinoj estas belaj kaj delikataj.

Viroj kaj virinoj estas homoj. Infanoj kaj infaninoj estas malgrandaj homoj.

En la domo estas ĉambroj, en la ĉambroj estas
muroj
, sur la muroj pendas
bildoj
.

Ĉu estas bildoj en la libro?

Ĉu vi estas viro?

Ĉu vi estas forta kaj malbela?

Kiaj estas la viroj?

Ĉu estas ĝardeno antaŭ via domo?

Ĉu la homoj laboras?

Ĉu la bestoj laboras?

Ĉu la homoj estas inteligentaj?

Ĝis revido!

VOCABULARIO

LA INSTRUISTO PAROLAS

MIA
. Los adjetivos posesivos se forman añadiendo la terminación
a
a los pronombres personales:
mia
- mi, mío, mía;
via
- tu, su (de usted), vuestro, vuestra;
lia
- su (de él);
ŝia
- su (de ella);
ĝia
- su (posesor neutro):
nia
- nuestro, nuestra;
ilia
- su (de ellos, de ellas). Como se ve, los posesivos en Esperanto son mucho más precisos que en castellano. Su libro puede significar: el libro de usted, de él, de ella... El adjetivo posesivo se comporta como cualquier adjetivo,
mia libro, miaj libroj
.

ĈIELO
no debe acentuarse como "cielo". Observe que
ĉielo
tiene tres vocales, esto es, tres sílabas (ĉi-e-lo) y por lo tanto debe acentuarse sobre la e. Lo mismo ocurre con
mielo
-miel, y otras.

AŬTOMOBILO
va con b labial porque esta palabra internacional ha sido sacada del francés y no del castellano.

PANTALONO
va en singular. No tiene sentido poner el nombre de esta prenda en plural por el hecho de tener dos piernas, pues del mismo modo debiéramos decir "camisas", etc. por tener dos mangas.

HOMO
es el ser humano, el hombre. Por lo tanto este nombre carece de femenino.
Homa laboro
- trabajo humano.
Vira laboro
- trabajo de hombre, de varón.
Virina laboro
- trabajo femenino.

— Fraŭlino, ĉu vi dormas en la ĝardeno?

— Ne, sinjoro, mi ne dormas en la ĝardeno, sed en ĉambro. En dormoĉambro. Ĉambro por dormi estas dormoĉambro.

— Ĉu vi manĝas en dormoĉambro?

— Ne, sinjoro, sed en la manĝoĉambro.

KIE
vi dormas? Kie estas la litoj? Kie la birdoj dormas? Kie ni estas?

Tablo por skribi estas skribotablo. Vi manĝas sur manĝotablo kaj laboras sur labortablo.

Sur la
maro
iras
multaj
ŝipoj
:
velŝipoj, vaporŝipoj, motorŝipoj, militŝipoj
.

Tie
laboras fortaj
maristoj
.

— Ĉu vi laboras sur ŝipo, sur la blua, bela maro?

— Ne, sinjoro, mi laboras en ĉambro kun multaj paperoj. Mi estas
oficisto
kaj laboras en
oficejo
. Mi skribas
per skribmaŝino
.

— Ĉu vi skribas per
elektra
skribmaŝino?

— e, mi skribas per simpla krajono, sed en mia
hejmo
mi
lavas
per elektra lavmaŝino. Mi lavas per
varma akvo
.

En la maro la akvo ne estas varma, ĝi estas malvarma.

Kio estas en la maro? Tie estas
fiŝoj
.

La fiŝoj estas bestoj, kiuj
vivas
en la maro. Ili ne flugas, sed naĝas.

Kio estas en la taso? En la taso estas varma
kafo
. En la nigra kafo estas blanka,
dolĉa sukero
.

Ankaŭ la koro de la fraŭlinoj estas dolĉa kaj varma.

Ĉu la kafo estas en la ĉapelo? Kie estas la kafo?

Ĉu vi
povas
naĝi? Ĉu la fiŝoj
povas
paroli?

Ĉu vi povas paroli en Esperanto? Kiu povas paroli?

Kie vivas la fiŝoj? Kie vi naĝas?

Ĉu la malvarma kafo estas malbona?

Kiu, kio, kie, kia, estas
demandaj
vortoj
.

Kiu li estas? -Li estas sinjoro Perez. Kio li estas? -Li estas dentisto.

Kie li estas? -Li estas en la ĝardeno. Kia estas sinjoro Perez? -Li estas alta, blonda, juna, bonkora.

Kiu vi estas? Kie vi estas? Kio vi estas? Kia vi estas?

VOCABULARIO

LA INSTRUISTO PAROLAS

PALABRAS COMPUESTAS
. Al formar palabras compuestas la raíz principal va detrás, y la raíz que hace el calificativo se coloca delante:
lavmaŝino
- máquina de lavar;
vaporŝipo
- barco (idea principal) a vapor (califica la idea de barco).

DORMĈAMBRO
es difícil de pronunciar. En casos como éste se agrega una vocal -en este caso o-, a la primera raíz:
dormoĉambro
, skribtablo = skribotablo. Esas palabras compuestas son sustantivos, pero también pueden formarse adjetivos, verbos, etc.

Dormoĉambro
- dormitorio.
Bonkora
- bondadoso, de buen corazón.

Manĝoĉambro
- comedor.
Marblua
- azul marino.

Laborĉambro
- habitación de trabajo
Ĉielblua
- azul celeste.

Skribotablo
- (mesa) escritorio.
Maŝinlavi
- lavar a máquina.

Velŝipo
- barco de vela.
Maŝinskribi
- escribir a máquina.

Lernolibro
- libro de enseñanza.
Marbluo
- nombre de color, azul marino.

-
IST
es un prefijo que indica oficio, profesión:
dentisto
- dentista;
maristo
- marin(er)o;
laboristo
- trabajador, obrero;
instruisto
- maestro;
instruistino
- maestra.