¿Sabe usted esperanto? (4 page)

Tio
estas arbo.
Tiu
arbo staras.

En la mano de Petro estas floro.

Tiu
floro estas
rozo
, bela
ruĝa
rozo.

Kio
estas
tio
?
Kia
estas la rozo?

Tio ankaŭ estas arbo. Tiu arbo ne staras, ĝi kuŝas.

Tiu arbo estas verda. Blanka papero kuŝas sur la tablo. Kio kuŝas? Ĉu la arbo estas ruĝa?

Petro diras:

Mi estas en la ĉambro kaj ankaŭ vi, Alberto, estas en la ĉambro. Mi kaj vi estas en la ĉambro: ni estas en la ĉambro.

Kiuj estas en la ĉambro?

Maria diras:

Mi
estas en la ĉambro.
Vi
, Petro kaj Alberto, ankaŭ estas en la ĉambro.

Alberto diras:

Rodolfo kaj Ana ne estas en la ĉambro, ili estas en la ĝardeno.

Ĝi estas malbela, malbona frukto.

Unu (1) pomo.

Du (2) pomoj. Ili estas belaj, bonaj fruktoj.

Kia estas la pomo?

Kiaj estas la du pomoj?

Unu kaj unu estas du.

Unu pomo kaj unu pomo estas du pomoj.

Ĉu la libroj estas en la biblioteko? Jes, ili estas en la biblioteko.

Rodolfo kaj Ana ne sidas en la ĉambro, ili parolas en la ĝardeno.

Ili estas gajaj. Ili estas bonaj amikoj.

Ili parolas en la simpla, facila, bela Esperanto. Ili estas modernaj.

Ĉu vi komprenas?, demandas la instruisto.

Jes, ni komprenas, respondas la lernantoj.

Vocabulario

La instruisto parolas

PRONOMBRES PERSONALES
. Si observamos los pronombres personales vemos que la segunda persona del plural y del singular son iguales (
vi
) (como en inglés y frances), y la tercera persona del plural (
ili
) sirve para el masculino, femenino y neutro:
Petro kaj Karlo estas junaj
- ili estas junaj; Maria kaj Ana estas belaj - ili estas belaj; la pomoj estas ruĝaj - ili estas ruĝaj.

MAL
- es un prefijo que indica idea contraria a la expresada en la raíz: nova -
malnova
; juna -
maljuna
.

KIA
indaga siempre acerca de la cualidad, calidad, aspecto y exige un adjetivo como respuesta.
Kia ŝi estas? Bela, juna. Kia estas la pomo? Ruĝa, bona
.

SIDAS, STARAS, KUŜAS
. Si comprendemos que
Petro kuŝa
s significa Pedro yace (está acostado), comprenderemos que
Petro sidas
, es Pedro está sentado, y
Petro staras
, Pedro está de pie.

Al pronunciar palabras como
staras
, cuídese de no añadir una vocal inexistente; no diga e-staras. Para acostumbrarse al pronunciar, por ejemplo,
li staras
, prolongue la i de li, uniéndola casi a la s de staras: li-s-taras.

Nunca diremos en castellano eso libro, sino ese libro, tampoco diremos en Esperanto
tio libro,
sino
tiu libro
,
tio estas libro
- eso es un libro;
tiu libro estas la nova gramatiko
- ese libro es la nueva gramática.

UNU POMO
. En Esperanto no existe artículo indeterminado (un, una, unos, unas).
Sur la tablo estas libro kaj paperoj
- sobre la mesa hay un libro y unos papeles. En
unu pomo
, unu no es artículo, sino el número 1; nos referimos a la cantidad.

El plural se forma con la terminación -
j
. Recuerde que la letra j no agrega sílaba, y que el acento permanece en el mismo lugar:
pómo - pómoj
. El adjetivo concuerda en número con el sustantivo:
unu bona pomo
- una buena manzana,
du bonaj pomoj
- dos buenas manzanas.

La
fontoplumo
estas
mia
.

Mia fontoplumo estas en mia
poŝo.

Ĉu mia fontoplumo estas en via poŝo?

La
ĉapelo
de
Maria estas eleganta.

Ŝia
ĉapelo estas eleganta.

La
pantalono
de Karlo estas
granda
.
Lia
pantalono estas granda.

Kia estas la pantalono de Karlo?

Kia estas la ĉapelo de Maria?

Ĉu via ĉapelo estas ruĝa?

Mia amiko Petro estas en lia ĉambro.

Karlo estas amiko de Petro kaj Maria. Li estas
ilia
amiko.

Ĉu via amiko estas bona lernanto? Ĉu via patro estas juna?